Amasya Genelgesinin Maddeleri, Önemi ve Sonuçları
Amasya Genelgesinin Maddeleri, Önemi ve Sonuçları
Amasya Genelgesinin Maddeleri, Önemi ve Sonuçları: 8 Haziran 1919'da Harbiye Nezareti tarafından İstanbul'a çağrılan Mustafa Kemal Paşa. Ordu müfettişliği görevinin tehlikeye düştüğünü görmüş ve İstanbul hükümetini oyalama yoluna giderek Havza'dan daha güvenli gördüğü Amasya'ya hareket etmiştir. Mustafa Kemal Paşa, 12 Haziran 1919'da vardığı Amasya'da daha rahat bir çalışma ortamı bulmuştur. Amasya'da Mustafa Kemal'in isteği doğrultusunda bir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştur. Amasya'da Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde; Ali Fuat (Cebesoy), Rauf (Orbay). Sivas'taki 3. ordu komutanı Refet (Bele) ve Samsun valisi Hamit beylerinde katılımıyla üç gün süren görüşmeler sonucunda Amasya Genelgesi hazırlanmıştır. Genelge, Erzurum'daki 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir ve Konya'daki Yıldırım Kıtaları Müfettişi Mersinli Cemal Paşa'nın da onayı alındıktan sonra, 22 Haziran 1919'da yayımlanmıştır. Böylece genelge kararları kişisel olmaktan çıkarılmış ve halkın bu kararları benimsemesi kolaylaştırılmıştır.
Anadolu'daki sivil ve askeri makamlara gizli olarak gönderilen bu genelgenin maddeleri şunlardır:
• Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir.
• İstanbul Hükümeti, hilal devletlerinin etkisi altında olduğundan üzerine aldığı görevleri yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş duruma düşürmektedir.
• Bu durumdan milletimizi. yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
• Milletin durumunu ve davranışlarını gözönünde tutmak, haklarını korumak amacıyla her türlü etki ve denetimden uzak, milli bir kurul oluşturulması gereklidir.
• Anadolu'nun her bakımdan en güvenli yeri olan Sivas'ta milli bir kongrenin acele toplanması kararlaştırılmıştır.
• Milli kongreye katılmak amacıyla her sancaktan halkın güvenini kazanmış üçer kişi seçilerek hemen Sivas'a doğru yola çıkarılmalıdır.
• Sivas'taki kongreye katılacak olan delegeler; Müdafaa-i Hukuk ve Redd-i ilhak Cemiyetleri ile belediyeler tarafından seçilmelidir.
• Bu genelge milli bir sır olarak saklanmalı ve delegeler gereken yerlerde kimliklerini gizleyerek Sivas'a gelmelidirler.
• Doğu illerinin durumunu görüşmek üzere Erzurum'da bir kongre toplanacaktır. O güne kadar diğer illerin delegeleri Sivas'a ulaşabilirlerse, Erzurum Kongresi'nin delegeleri de Sivas Kongresi'ne katılmak için yola çıkacaklardır.
• Askeri ve sivil teşkilatlar hiç bir surette dağıtılmayacak, yönetimi başkalarına devredilmeyecek ve silahlar teslim edilmeyecektir.
Amasya Genelgesi'nin Önemi ve Sonuçları
• Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığının İstanbul Hükümeti tarafından korunamadığı dile getirilerek Milli Mücadele'nin gerekçesi belirtilmiştir.
• Vatanın bütünlüğünün ve milletin bağımsızlığının tehlikede olduğu belirtilerek, ulusal bağımsızlık için Türk Milleti'ne çağrı yapılmıştır.
• İstanbul Hükümeti'ne karşı güvensizlik duyulduğu ve görevini yapamadığı ilk kez açıkça belirtilmiştir.
• İstanbul Hükümeti'nin üzerine düşen görevleri yapmadığı belirtilerek Türk Milleti'ni temsil etmediği ortaya konulmuştur.
• Memleketin içinde bulunduğu zor durum, Anadolu'da genel bir direnişin başlamasının gerekliliğini Amasya Genelgesi ile ortaya koymuştur. O Kendisini Samsun'a gönderen İstanbul Hükümeti'ne karşı gelen Mustafa Kemal Paşa, böylece yetki ve görevlerini aşmış, bunun sonucunda da İstanbul'a geri çağrılmıştır. O içinde bulunulan kötü durumdan milletimizin yine milletin azim ve kararıyla kurtulacağı belirtilerek, Kurtuluş Savaşı'nın yöntemi ve amacı belirtilmiştir.
• Milli Mücadele'nin milletin azim ve kararına dayandırılmak istenmesi, mücadelenin demokratik bir yöntemle gerçekleştirileceğini göstermektedir.
• Ulusun azim ve kararı ifadesiyle ulusal egemenlik ilkesi ön plana çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu ifade ileride Cumhuriyet yönetimine geçileceğine işaret etmektedir.
• Alınacak kararların kişisel olmaktan uzak. milli kararlar olması amaçlanmıştır.
• Seçilecek delegeleri Müdafaa-i Hukuk ve Reddi-i İlhak cemiyetleriyle belediyelerin seçmesinin istenmesiyle, Milli Mücadele yanlısı ve halkın güvenini kazanmış kişilerin seçilmesi amaçlanmıştır.
• Askeri teşkilatların dağıtılmaması ve silahların teslim edilmemesi ile gerektiğinde silahlı bir mücadelenin yapılması amaçlanmıştır.
• Mustafa Kemal Paşa'nın Anadolu'ya geçmesindeki amacının resmi görevini yerine getirmek değil, direniş hareketlerini örgütlemek olduğu ortaya çıkmıştır.
Amasya Genelgesi'nin Milli Mücadele deki Yeri
• Genelge bütün maddeleri ile değerlendirildiğinde bir ihtilal Beyannamesi niteliğinde olduğu görülmektedir.
• Halkı Milli Mücadele'ye çağırdığı için Türk İnkılabı'nın "ihtilal Safhası" bu genelge ile başlamıştır.
• Havza Genelgesi ile miting ve protestotarla uyandırılmış olan ulusal bilinç, Amasya Genelgesi ile harekete geçirilmek istenmiştir.
• İstanbul Hükümeti'ne karşı güvenini yitirmış olan, fakat ne yapacağını bilemeyen vatanperver aydınların ve subayların Anadolu'ya geçmesine ortam hazırlanmıştır.
• En karanlık günlerini yaşayan Türk milletinin yeniden var olma mücadelesinin başlangıcı olmuştur.
• Milli Mücadele'nin gerekçesi, amacı ve yöntemi belirtilmiş, daha sonra toplanan bütün kongrelerin ve oluşturulan teşkilatların temeli bu genelgeye dayanmıştır.
• Milli egemenlik ve milli bağımsızlık mücadelesi birlikte başlatılmıştır.
• Genelgede İstanbul Hükümeti'ne açıkça karşı çıkılmasına rağmen saltanat ve hilafetle ilgili bir karara yer verilmemiştir.
Amasya Genelgesi'nden sonra Mustafa Kemal Paşa; "Artık İstanbul, Anadolu'ya hakim değil, tabi olmak mecburiyetindedir." ifadelerine yer vererek Milli Mücadele'nin önemini belirtmiştir.