İdare Hukuku 2023

İdare Hukuku 2023 KPSS Konu Anlatımı güncel haliyle sizlerle. İdare Hukuku, devlet idaresi ile bireyler arasındaki ilişkileri düzenleyen kamu hukuku dalıdır. Bu yazımızda, idare hukukun özellikleri, idare hukukunun kaynakları, idare hukukunun ilkeleri ile idari fonksiyon kavramlarını öğreneceksiniz. Genel idare kolluk makamları, idari kararların özellikleri, idarenin (yürütmenin) düzenleyici işlemleri, idarenin bütünlüğü, idarenin yönetim şekilleri ve idare yargı yolu bilinmesi gereken önemli konulardan bazılarıdır.

İdare Hukukunun Özellikleri

Genç bir hukuk dalıdır.
Tedvin edilmemiştir (Tek kitap olarak kanunlaşmamıştır)
İçtihatlara dayanır (İdari yargının verdiği kararlarla oluşturulmuş)
Bağımsızdır.
Kamu yararı düşüncesi hakimdir.
Statü hukukudur. (Önceden belirlenmiş statüler yani genel hukuki durumlar vardır)
Dinamiktir. (Değişen koşullara uyarlanır)
Tek taraflıdır.
Uyuşmazlıkları idari yargıda çözülür.

İdare Hukukunun Kaynakları

Anayasa
Kanun
Cumhurbaşkanı kararnameleri
Milletlerarası antlaşmalar
Yönetmelikler
Teamül ve uygulamalar
İçtihat ve doktrin

Dikkat: Kaynaklar arasında KHK ve Tüzük yoktur.

İdari Kamu Hizmetlerinin İlkeleri

Nesnellik
Düzenlilik
Süreklilik
Değişkenlik
Eşitlik
Bedelsizlik (Rüşveti önleyen maddedir.)

İdari Fonksiyon

Devletin toplumsal ihtiyaçları karşılamak için yürüttüğü faaliyetlerdir.

Özellikleri

Konusunu kamu hizmetleri oluşturur.
Amaç kamu yararını gerçekleştirmektir.
Kamu gücü kullanılarak yerine getirilir.
İdari işlemlerle yerine getirilir.
Süreklidir.
Bireylerle bağlantılıdır.
Kendiliğinden harekete geçer.

Genel İdare Kolluk Makamları

Bakanlar
İç İşleri Bakanı
Vali
Kaymakam
Bucak Müdürü

Dikkat: Kolluk kuvvetleri: Polis, jandarma, bekçi, zabıta, özel güvenlik, köy korucuları.

Jandarma iç güvenliğin sağlanmasında İçişleri Bakanlığına bağlıdır.
Köy korucuları kaymakamlığa bağlıdır.
MİT Cumhurbaşkanlığına bağlandı ve siyasi kolluktur.

İdari Kararların Özellikleri

Tek Yanlılık ve İcrailik
Yargısal Denetime Tabi Olma
Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanma

İdare hukukunda işlemler genellikle tek yanlıdır. Taraflar arasında eşitlik yok. Örnek; Bir kimsenin taşınmaz mallarının kamulaştırılması.

İdarenin (Yürütmenin) Düzenleyici İşlemleri

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
Kanun Hükmünde Kararname (Kaldırıldı)
Tüzük (Kaldırıldı)
Yönetmelik
Adsız Düzenleyici İşlemler: Genelge – Tebliğ –Yönerge, Sirkü, Müşterek Kararname Vs.

Yönetmelik

Çıkarma Yetkisi: Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, tarafından çıkarılır.

Konusu: Kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin uygulanmasını göstermek

Yargısal Denetimi: Cumhurbaşkanlığı ve bakanlıklar tarafından çıkarılan yönetmelikler Danıştay; kamu tüzelkişileri tarafından çıkarılan yönetmelikler Bölge idare mahkemeleri tarafından incelenir.

Yürürlüğe Girmesi: Hangi yönetmeliklerin Resmî Gazetede yayımlanacağı kanunda belirtilir.

Kamu Düzeninin Öğeleri

Güvenlik, Sağlık, Dirlik, Esenlik.

İdarenin Hukukuna Hakim Olan İlkeler

1. İdarenin kanuniliği ilkesi

2. Merkezi idare ilkesi

3. Yerinden yönetim ilkesi

4. İdarenin bütünlüğü ilkesi (hiyerarşi ve idari vesayet)

5. Yetki genişliği ilkesi

6. Kamu tüzel kişiliği ilkesi

7. Kamu Hizmeti

8. Kanunsuz emir

İdarenin Kanuniliği Bütünlüğü Ve Kamu Tüzelkişiliği

İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve “kanunla” düzenlenir. Bu bütünlük “hiyerarşi” ve “idari vesayetle” sağlanır.

İdarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır.

Kamu tüzelkişiliği, kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulur. Yerinden yönetim kuruluşlarının kamu tüzel kişiliği bulunur.

İdare Yargı Yolu

1. İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.

2. Yargıya Kapalı İdari İşlemler;

Yüksek Askerî Şûranın kararları (Ancak, Yüksek Askerî Şûranın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç)
Hâkimler ve Savcılar Kurulu kararları
OHAL Cumhurbaşkanı Kararnameleri (2017 Değişiklik)
Yüksek Seçim Kurulu kararları
Yüksek Hakem Kurulu Kararları

3. İdari işlemlere karşı açılacak davalarda süre, “yazılı bildirim tarihinden” başlar.

4. Yürütmenin Durdurulması Kararı: İdarî işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idarî işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir.

5. İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.

İdarenin Bütünlüğü

Hiyeraşi

İdari bütünlüğün “ast – üst” veya “emir – komuta” ile sağlanmasını ifade eder.
Başkent Teşkilatı ile Taşra arasında ve her kurumun kendi içindeki bütünlüğü “hiyerarşi” ile sağlanır.

ÖRNEK: Vali – Kaymakam (İl idaresi – ilçe idaresi) İçişleri Bakanı – Vali (Bakanlık- İl idaresi) Rektör – Dekan

İdari Vesayet

İdari kuruluşların özerkliğini sağlamak amacıyla sadece denetime tabii olmasını ifade eder.
Anayasanın 124. Maddesi doğrultusunda Merkezî idare, Mahallî (yerel) idareler üzerinde, idarî vesayet yetkisine sahiptir.
Anayasanın 124. Maddesinin dışında kanunlarda Merkezi İdarenin, Yerinden İdareler üzerinde idarî vesayet yetkisine sahip olduğu ifade edilmiştir.

ÖRNEK: Vali – Belediye başkanı (İl idaresi – Belediye idaresi) Kaymakam – Muhtar (İlçe idaresi – Köy idaresi) İçişleri bakanlığı – İl özel idaresi

İdarenin Yönetim Şekilleri

Merkezden Yönetim

Devletin topluma sunacağı hizmetlerin başkent adı verilen merkezden (tek elden) yürütülmesidir.

Merkezden Yönetim İlkeleri

Devlet Tüzel kişiliği vardır.
Karar alma ve uygulama yetkisi getirilmesidir.
İdari hizmetler ve kaynaklar merkezde toplanmıştır.
Hizmetler için gerekli gelir ve giderler merkezileştirilmiştir.
Bir taşra teşkilatı vardır. (İl Genel İdaresi + İlçe İdaresi+ Bölgesel Kuruluşlar)

Merkezden Yönetim Yararları

Güçlü bir devlet yönetimi oluşur.
Hizmetleri yürütülmesi için gerekli olan uzman ve mali imkanlar daha kolay sağlanır.
Daha az harcama ile daha akılcı planlı hizmetler sunulur.
Tek tip hizmetler sunulur.
Hizmetlerin eşit düzeyde dağılması sağlanır.

Merkezden Yönetim Sakıncaları