Klasik Koşullanma İlkeleri

Klasik Koşullanma İlkeleri

Klasik Koşullanma İlkeleri

Klasik Koşullanma İlkeleri Nelerdir? Klasik Koşullanma İlkeleri şunlardır:

  1. Habercilik (Yordayıcılık)

  2. Bitişiklik

  3. Sönme

  4. Kendiliğinden Geri Gelme

  5. Alışkanlık Kazanma

  6. Duyarlılık Kazanma (Hassaslaşma)

  7. Pekiştirme

  8. Genelleme

  9. Ayırt Etme

  10. Öğrenilmiş Çaresizlik

  11. Ön Koşullama/Duyusal Ön Koşullama

  12. Kendini Gerçekleştiren Kehanet/Rosenthal Etkisi/ Pygmallon Etkisi

  13. Üst Düzey Koşullama/İkincil Koşullama

Klasik Koşullanma İlkeleri ve Örnekler

Habercilik (Yordayıcılık)

Habercilik ya da yordayıcılık, koşullu uyarıcının; koşulsuz uyarıcının geleceğini bildirmesidir. 2'ye ayrılır.

1) Olumlu Habercilik (İleriye Koşullanma)

Koşullu uyarıcının, kendisinden sonra koşulsuz uyarıcının geleceğini bildirmesidir.

2) Olumsuz Habercilik (Geriye Koşullanma)

Koşullu uyarıcının, koşulsuz uyarıcının bittiğini blldirmesidir.

✓ Film aralarındaki reklam müziği, reklamın başlayacağını haber vereceği için olumlu habercidir.

✓ Yağmurun geleceğini bildiren kararmış bulutlar olumlu habercidir.

✓ Bulutların dağılmaya başlaması, yağmurun biteceğini bildirdiği için olumsuz habercidir.


Bitişiklik

Nötr uyarıcı ile koşulsuz uyarıcının verilme zamanının birbirine yakın olmasıdır. Bu süre 0,5-30 sn arasıdır.

Pavlov'un deneyinde köpeğin, zil sesinden hemen sonra et verileceğini bilmesi durumudur.

✓ Ani bir fren sesinin ardından önündeki çocuğa arabanın çarptığını gören Fatma, ne zaman ani bir fren sesi duysa korkmaktadır. Bu korkunun nedeni bitişikliğin sonlanmış olmasıdır.

✓ Seda'nın babası eve geldiğinde, zile iki defa basmaktadır. Zile ne zaman iki defa basılsa Seda babasının geldiğini düşünüp kapıya koşmaktadır.


Sönme

Şartlı uyarıcının belli bir süre şartsız uyarıcı olmaksızın tek başına verilmesi sonucu şartlı tepkinin azalarak ortadan kalkmasıdır. Klasik koşullanmada sönme, tepkinin azalarak ortadan kalkmasıdır. Koşullanma nasıl meydana gelir, sorusunun cevabının tam tersi sönmedir.


Kendiliğinden Geri Gelme

Sönme gerçekleştikten bir süre sonra organizmanın şartlı uyarıcı ile karşılaşması sonucu tekrar şartlı tep ki vermesidir.

Otobüste midesi bulunan Sema'nın ne zaman otobüs görse midesi bulunmaktadır. Bir süre sonra otobüs gördüğünde midesinin bulanmaması => Sönme


Alışkanlık Kazanma

İç ve dış etkilerle düşünce, duygu ve davranışlarımızı yönlendiren, sürekli aynı şekilde gerçekleşmesi sonucunda zamanla otomatik bir tepki haline dönüşen öğrenilmiş davranışlara alışkanlık adı verilir.

Yeni aldığı topuklu ayakkabılarla yürümede ilk zamanlar zorlanan Bahar sürekli kullandığı için artık rahat yürüyebilmektedir.


Alışma/Duyarsızlaşma/Duyusal Uyum

Organizmanın sürekli olarak aynı uyarıcıya maruz kalması sonucu, organizmanın tepkilerinde azalma olmasıdır.

Silahlardan çok korkan Kaya'nın, askerdeyken bu korkusunun sona ermesi.


Duyarlılık Kazanma (Hassaslaşma)

Organizmanın koşullu uyarana karşı göstermiş olduğu tepkinin şiddetinin artmasıdır.

Önemli bir telefon bekleyen Tuğba Hanım'ın, duyduğu birçok sesi telefon sesine benzetmesi.


Pekiştirme

Sönmenin gerçekleşmemesi için aralıklarla bir şartsız uyarıcının verilmesidir. Klasik koşullanmada pekiştirme, şartsız uyarıcının şartlı uyarıcıdan sonra verilmesidir. Ayrıca klasik koşullanmada, şartsız uyarıcı pekiştireç, şartlı uyarıcı ise ikincil pekiştireçtir.


Genelleme

Şartlı uyarıcının bir veya birkaç özelliğine sahip başka bir uyarıcıya da şartlı tepki gösterilmesidir.

Ali'nin elini bir tavşanın ısırmasından sonra tüm beyaz tüylü hayvanlardan korkması.


Ayırt Etme

Organizmanın sadece istenilen uyarıcıya tepki vermesini sağlama işlemi, ayırt etme olarak ifade edilebilir. Organizmanın şartlanmadan sonra sadece şartlandığı uyarıcıyı diğer benzer uyarıcılardan ayrılmasına "ayırt etme" denir.


Öğrenilmiş Çaresizlik

Organizma, ne kadar çaba harcarsa harcasın durumu değiştiremeyeceğini öğrenerek pasif kalmakta ve bu pasifliği de tüm istenmeyen durumlara genellemektedir.

Beden eğitim dersinde kasadan !akla atmayı başaramayan Atahan, bunu hiçbir zaman başaramayacağına inanmaya başlamıştır.


Ön Koşullama/Duyusal Ön Koşullama

Organizma iki farklı nötr uyarıcı arasında bağ kurar. Daha sonra nötr uyarıcılardan biri koşulsuz uyarıcı ile eşleşerek koşullu tepkiyi yaratır. Diğer nötr uyarıcı bu koşullanma sürecine dahil olmadığı halde o da aynı ilk nötr uyarıcının yarattığı tepkiyi araya çıkarma gücünü kazanır. Bu duruma duyusal ön koşullanma denir.


Kendini Gerçekleştiren Kehanet/Rosenthal Etkisi/Pygmallon Etkisi

Tamamen bireyin içsel süreçlerinden kaynaklanan, kişinin duygu ve düşüncelerinin davranışına yansımasıdır.

KPSS'yi kesinlikle kazanamacağını düşünen bunun için çalışmayan, çaba harcamayan Aslı'nın KPSS'yi kazanamaması.


Üst Düzey Koşullama/İkincil Koşullama

Pavlov bir koşullu uyaranın, tıpkı koşulsuz uyaran gibi organizmada bir tepkiye yol açma tepkisini edindikten sonra başka bir koşullama düzeneğinde koşulsuz uyaran gibi kullanılıp kullanılamayacağını sorgulamıştır. Bunun için koşullanma gerçekleştikten sonra koşullu uyarıcının önüne yeni nötr uyarıcı eklemiş ve koşullama deneyini koşulsuz uyarıcı kullanmadan bir süre tekrarladığında bu yeni uyarıcıya da koşullu tepkinin gösterildiğini gözlemiştir. Fakat bu durumun en fazla üçüncül aşamada gerçekleşebileceğini dördüncü aşamanın uyarıcı şiddeti ne kadar fazla olursa olsun koşullamanın gerçekleşmeyeceğini not olarak düşmüştür.


Yorum Yaz